Docenten aanzetten tot professioneel leren, de samenwerking tussen vakgroepen verbeteren, van Opbrengstgericht Werken een succes maken: sinds Hans Vermaak in 2009 zijn gelijknamige boek publiceerde, noemen we dit ‘taaie vraagstukken’. Ze worden gekenmerkt door complexiteit: veel factoren en veel actoren hebben ermee te maken. Ze zijn van niemand en van iedereen tegelijk. Dat maakt ze zowel lastig kenbaar als moeilijk maakbaar. Waarschijnlijk is dat de reden waarom deskundigen ons voorhouden dat je voor zulke vraagstukken genoeg tijd moet uittrekken. Het zou toch al gauw een jaar of drie duren voordat je echte resultaten hebt geboekt. En ook daarover moet je realistisch zijn. Volgens de literatuur mislukt namelijk maar liefst tachtig procent van dit soort ‘taaie vraagstukken’ helemaal of tenminste voor een deel. Merkwaardig genoeg kun je volgens Vermaak toch wel plezier beleven aan ‘taaie vraagstukken’, mits je het een beetje handig aanpakt. En dat betekent onder meer: kleine stapjes zetten, zonder per se eerst een gedegen plan van aanpak te willen schrijven. ‘Move before you’re ready’: dat zou het motto kunnen zijn van de aanpak die Vermaak beschrijft.

Het is ook de titel van het boek dat organisatieadviseur Simon van der Veer samen met zijn collega Linde Peters schreef: ‘Move Before You’re Ready. Hoe je snel en continu verbetert’ (afgekort: MBYR). Het boek is bedoeld als praktijkgids voor iedereen die regelmatig de rol van verandermanager speelt. MBYR is een manier van kijken om versneld in beweging te komen, schrijven de auteurs in hun inleiding, ‘want in een continu veranderende omgeving ben je namelijk nooit ‘ready’. Continu verbeteren betekent al in beweging komen voordat je klaar of uitgedacht bent.’ Er bestaan volgens hen namelijk geen panklare aanpakken en blijvende oplossingen meer. ‘Door de snelheid van veranderingen en de complexiteit van organisaties weet je vooraf het minst wat wel en niet gaat werken. Dat betekent dat je continu moet uitproberen, leren en verbeteren.’

Je moet daartoe wel (durven) afrekenen met een aantal heilige veranderkundige huisjes. Dat je niet per se een plan van aanpak nodig hebt om aan de slag te gaan bijvoorbeeld. Dat een breed draagvlak plezierig is maar niet per sé noodzakelijk en dat je het jezelf veel te moeilijk maakt als je iedere medewerker meteen enthousiast wilt hebben. Begin gewoon, want de verandering zit in het doen: dat is de belangrijkste boodschap die zij de lezer willen meegeven. De weg naar verandersucces loopt van uitproberen, via testen, leren en weer verder verbeteren; met maximaal eigenaarschap bij de medewerkers en actieve betrokkenheid van de klant.

MBYR past niet in de – nog steeds erg populaire – traditie van de ‘planned change’, waar iedere verandering als een project wordt gezien dat vooral gestuurd wordt door rationaliteit. Het idee dat je mensen best meekrijgt als je ze het ‘waartoe’ van een verandering maar duidelijk uitlegt. Van rationele argumenten krijgt niemand energie, schrijven Van der Veer en Peters. Dat krijg je wel van een uitdagende ambitie. ‘Sense of urgency’, dat in traditionele veranderbenaderingen als trigger point gekozen wordt, maakt bij hen plaats voor ‘sense of excitement’ of ‘sense of belonging’. Vragen die daarbij helpen zijn bijvoorbeeld: welke vraagstukken geven ons energie om eraan te werken of waar vechten we voor (omwille van klanten of cliënten) en waar vechten we tegen? Andere succesfactoren van de MBYR-benadering zijn: verbindt organisatiebelang met persoonlijk belang, maak de verandering geloofwaardig, doe iets onverwachts en speels en gebruik beelden en metaforen.

‘Move Before You’re Ready. Hoe je snel en continu verbetert’ mag dan bedoeld zijn als praktijkgids, een panklare aanpak om veranderingen ‘uit te rollen’ of ‘te implementeren’ – zo noemen we het immers vaak – zal je niet vinden. Wel voldoende handvatten om als verandermanager je eigen aanpak voortdurend fijn te slijpen. Werkvormen uit de adviespraktijk van beide auteurs – bewezen succesvol – talloze praktijkvoorbeelden, een kritische beschouwing van populaire agile-methodieken als Lean, Scrum en Lean Start-up, maar ook korte theoretische beschouwingen van veranderexperts als Hans Vermaak, Leike van Os en Jaap van ’t Hek, Hans van der Loo en Arend Ardon, bij wijze van kennismaking met de kennisbasis van de auteurs. Samen maken ze van ‘Move Before You’re Ready’ een bescheiden maar aangenaam rijke ‘gids’.

Bert Peene is opleider en werkt daarnaast als journalist voor Managementboek Magazine.

Blijf op de hoogte