Boek: Leiderschap in verandering. Samen doen wat ertoe doet

Schrijver: Anouk Brack
 

Volgerschap is het nieuwe leiderschap

Recensent: Bert Peene

Hoe kun je als mens je potentieel volledig benutten en de wereld een stukje mooier maken? Die vraag staat centraal in het vooralsnog bescheiden oeuvre van Anouk Brack. In 2017 verscheen ‘De verborgen dimensie van leiderschap. Evolutie van macht naar kracht’ en nu is er een tweede boek: ‘Leiderschap in verandering. Samen doen wat ertoe doet’, dat zich laat lezen als een praktisch vervolg. 

In haar debuut begeleidt Brack haar lezers - leidinggevenden in de breedste zin van het woord - naar het ontwikkelen van ‘zachtmoedig krijgerschap’. Dat klinkt behoorlijk zweverig, maar feitelijk gaat het om niets anders dan persoonlijk leiderschap vanuit een helder innerlijk kompas. En dat klinkt weer een stuk bekender. Het is immers een thema dat al geruime tijd de leiderschapsliteratuur bepaalt. Het idee dat meer management dé manier zou zijn om het hoofd te bieden aan alle uitdagingen waarvoor een organisatie zich gesteld ziet, komt meer en meer ter discussie te staan. Leiderschap verandert, maar voor heel wat leidinggevenden is het nog steeds de vraag hoe.  

Volgens Brack kunnen de uitdagingen van deze tijd alleen tegemoet getreden worden met kracht en wijsheid. Ze formuleert dat heel beeldend als ze schrijft dat ‘een geleerd hoofd op een stokje zijn’ niet meer genoeg is. Het gaat erom te handelen vanuit innerlijke kracht, gecentreerdheid en flow. Moge ook dit nogal zweverig klinken, Brack laat aan de hand van wetenschappelijk onderzoek uit de neurowetenschappen en biologie overtuigend zien dat haar theorie wel degelijk hout snijdt. Leiderschapsontwikkeling gaat niet zozeer over het vergaren van meer kennis, maar over de bewuste oefening van aandachtig aanwezig zijn. 

Hoewel ook haar eerste boek praktisch genoeg is om als leidraad voor leiderschapsontwikkeling te kunnen dienen, gaat zij in ‘Leiderschap in verandering’ een stap verder door het introduceren van een handig model: de Organisatiebloem. In Bracks theorie en werkwijze staan steeds drie cirkels centraal: ik, wij en het. Als die elkaar overlappen, kom je uit bij de kern: de ‘bedoeling’ ofwel het bestaansrecht van een organisatie of team. Dat is op zich niet nieuw; denk maar aan de ‘Why’ van Simon Sinek, de ‘bedoeling’ van Wouter Hart en alles wat Frederic Laloux schrijft over het opnieuw ‘uitvinden’ van organisaties. Een bloem heeft echter niet alleen bladeren, maar ook een stengel, schrijft Brack, en dat wordt in veel managementmodellen niet onderkend; er is doorgaans vooral aandacht voor de knop. Maar een bloem zonder stengel is een hoofd zonder lijf; daarom schenkt zij in haar theorie met name aandacht aan de stengel. 

Het voert te ver om hier uitgebreid in te gaan op alle begrippen die zij binnen haar metafoor gebruikt. Ze heeft het bijvoorbeeld over Skill-, Stage- en State-ontwikkeling, de letters van het MINDSPACE-raamwerk en over de waardesystemen van Spiral Dynamics. Pittige kost die zich niet in een enkele alinea laat samenvatten. Waar het om gaat is dat je volgens Brack al je aandacht, waarnemingsvermogen en intuïtie nodig hebt om in het moment een goede beslissing te kunnen nemen; zeker wanneer de druk groot is. Evenals in haar eerste boek voorziet zij haar betoog van voldoende oefenstof om daadwerkelijk een begin te kunnen maken met wat je ‘aandachtig leiderschap’ zou kunnen noemen. Zowel voor individueel gebruik als voor gebruik in teamverband. Bovendien kan online nog extra materiaal gedownload worden. 

‘Leiderschap in verandering’ is een prettig leesbaar boek met een nieuwe roadmap naar effectief leiderschap. In het voorwoord vraagt haar man zich af of je niet beter kunt spreken van ‘volgerschap’: effectieve leiders volgen immers hun innerlijk kompas? Daarin zou overigens een niet onbelangrijk gevaar kunnen schuilen. Varen op je innerlijk kompas kan gemakkelijk leiden tot een veredeld maar ongewenst egocentrisme. De leider is niet zelf de norm voor wat een goede beslissing is; dat zijn uiteindelijk zijn belangrijkste stakeholders. Dat aspect had van mij best wat steviger mogen worden neergezet. 

 

Bert Peene is opleider en werkt daarnaast als journalist voor Managementboek Magazine en het VO Magazine.​​​​​
 


Ingezonden recensie

Recensent: Carin Gabriels, Teamleider op het Pontes Pieter Zeeman; Zierikzee
Rapportcijfer: 8,5

Er zijn talloze managementmodellen die gaan over leiderschap waardoor je soms niet meer weet waar te beginnen als je met een situatie aan de slag wilt. Dit boek pakt het anders aan. Vanuit het probleem of de wens die je hebt als leidinggevende kun je in de verschillende hoofdstukken gaan zoeken hoe je zaken aan kunt pakken. 

Ieder hoofdstuk is voorzien van een duidelijke structuur waarin ook allerlei managementmodellen die bij het onderwerp passen, worden uitgelegd. 

Fijn aan de opbouw is dat er stuk zelfreflectie in zit die je aan het denken zet. Daarnaast staan er praktische activiteiten in die makkelijk in te zetten zijn in een team. Wel met de kanttekening dat ik betwijfel of deze voor grote teams als bijvoorbeeld een gezamenlijke groep docenten geschikt zijn. De vraag is daarbij dan natuurlijk wel te stellen of je dan überhaupt nog kunt spreken van een team. Daarnaast kun je online allerlei materiaal downloaden.

Het is een mooi boek, met name voor degenen die nog niet zo thuis zijn in de wereld van de managementliteratuur. En hoewel het boek voor de leider bedoeld is, zie ik uitstekende mogelijkheden om het boek samen met het team te lezen en inzichten op te doen ;)
 


Ingezonden recensie

Recensent: Kristin Renooij-Stroes, Conrector op het Tabor College Werenfridus; Hoorn
Rapportcijfer: 7,5

De organisatiebloem van Anouk Brack staat centraal in haar boek ‘Leiderschap in verandering. Samen doen wat ertoe doet’. Naast inzicht in je skills (het venndiagram over Ik, Wij en Het in de bloemknop), geeft het inzicht in je persoonlijke diepte-ontwikkeling (de stengel) en de mate waarin je gegroeid bent van bloemknop tot wortelstelsel. 

Als je je door het taaie theoretische begin hebt heen geworsteld, komen er daarna praktische werkvormen die je goed kan inzetten om jezelf, je team of het proces beter te laten functioneren. Vooral in het hoofdstuk over ‘ik’ vond ik dat Anouk Brack mij mooie praktische handvatten gaf om mijn kwaliteiten, competenties en waarden in kaart te brengen. 

Als je het boek grondig bestudeert, hoef je de (theoretische onderdelen van de) Master Integraal Leiderschap niet meer te volgen, toch acht ik het boek echter meer geschikt voor ervaren schoolleiders dan voor beginnende. Alle gangbare managementtheorieën worden beschreven en het boek kan dan dienen als een mooie opfriscursus van latente kennis. 

Wat sceptisch was ik over het feit dat Anouk Brack naar mijn idee te pas en te onpas ‘centreren’ en ‘turbo-centreren met je team’ als dé oplossing aandraagt voor veel van de problemen waar we als managers en dus als schoolleiders tegenaan lopen. Bij deze aanpak vanuit de mindfullness-stroming heb je aandacht voor je uit-balans-zijn, accepteer je dat en adapteer je je aan de situatie door concentratie, een goede ademhaling en een positieve gedachte. Als alle problemen zo makkelijk op te lossen zijn, moet ik het maandagochtend toch maar eens uitproberen…

Blijf op de hoogte