Analytische blik helpt schoolleiders verder

In april startte het platform ‘Schoolleiders helpen elkaar’. Initiator is Femke Geijsel, universitair hoofddocent schoolontwikkeling aan de Radboud Docenten Academie. Zij begeleidde ook diverse seminars waarin schoolleiders ervaringen konden delen en vragen konden stellen: ‘Ik luister analytisch mee en kan de voorbeelden in een breder kader plaatsen.’

Toen in maart de scholen abrupt sloten, verwachtte Geijsel dat scholen hun roosters zouden aanpassen voor het geven van afstandsonderwijs. Dat bleek lang niet altijd het geval, onder meer op de school van haar eigen zoon. Geijsel: “Thuis leren in blokken van vijftig minuten bleek ontzettend lastig. Ik stelde daarom de vraag op mijn LinkedIn-account of er ook scholen waren die wel hun structuur van roosters en lessen veranderden.”
 

Platform

De hoeveelheid reacties was groot. “Schoolleiders vroegen me om telefonisch overleg en of ik even mee kon kijken. Ik deelde ook materiaal met hen, zoals een voorbeeld van nieuw dagritme.” Al snel besefte Geijsel dat ze het niet alleen kon blijven doen, nu één vraag al zoveel reacties opriep. Samen met de VO-academie, SRVO en Schoolinfo werd daarom het platform ‘Schoolleiders helpen elkaar’ opgericht, waarop schoolleiders praktijkvoorbeelden kunnen delen en elkaars vragen kunnen beantwoorden.
 

Online seminars

De VO-academie en Geijsel organiseerden in mei als onderdeel van het platform meerdere Zoom-seminars waarin schoolleiders met elkaar in gesprek konden gaan. “Ook tijdens deze sessies viel me op dat schoolleiders inderdaad met heel concrete organisatie bezig zijn, zoals ik verwachtte. Dat gaat van een oplossing voor de profielkeuze tot het bedenken van de richtlijnen voor bevordering. Al die dingen die normaliter volgens een bepaalde routine in de schoolorganisatie plaatsvinden, moesten de afgelopen weken herzien worden. En daar hebben schoolleiders natuurlijk onderwijskundige vragen bij.”
Tijdens de seminars werden dan ook veel voorbeelden gedeeld door schoolleiders, als inspiratie voor andere schoolleiders om stappen te zetten op hun eigen school. “Dat was vaak heel concreet. Ze vertelden elkaar bijvoorbeeld dat een beoordelingsnorm een punt omlaagging, of dat hun school het rooster bleef volgen maar de lessen inkortte tot veertig minuten.”
Daarnaast was er een behoefte aan een analytische blik, vertelt Geijsel. “Schoolleiders wilden iemand die kritisch met hen kon meedenken. Ik kan als wetenschapper onafhankelijke, gerichte vragen stellen over een voorbeeld dat iemand geeft, waardoor de kern duidelijk wordt. Ik geef niet meteen een oplossing, maar kijk analytisch mee en kan de vragen die er zijn in een breder kader plaatsen.”
 

Leerlingperspectief

Tijdens de seminars en in de praktijkvoorbeelden die op het platform ‘Schoolleiders helpen elkaar’ worden gedeeld, valt op dat Geijsel het perspectief van de leerling steeds benadrukt. “Alles wat er in een school gebeurt, dient het leren van leerlingen. Dat is het kernproces. Ik vind dat er soms te weinig aandacht is voor het effect dat de organisatie van het onderwijs heeft op leerlingen. Zeker toen het afstandsonderwijs werd opgezet, was het leren van de leerling ineens niet meer zichtbaar. De pedagogisch-didactische interactie was letterlijk niet meer in beeld. En dan mis je dus veel feedback en inzicht in hoe het er thuis aan toeging. Maar dat inzicht is wel noodzakelijk om goede beslissingen te kunnen nemen, vind ik. Ik had de indruk dat scholen beslissingen namen met te weinig verbeelding van het veranderde leerlingperspectief.”
 

Vragenlijst

Geijsel besloot een vragenlijst te maken voor leerlingen over afstandsonderwijs en thuisleren, om de stem van de leerling over het thuisleren te laten klinken in de scholen. Sinds 18 mei hebben al meer dan 150 scholen de vragenlijst gebruikt. De geanonimiseerde resultaten gebruikt Geijsel voor nieuw wetenschappelijk onderzoek naar de verschillende strategieën die scholen hanteren op het gebied van afstandsonderwijs in de relatie met de leerlingenervaringen in het thuisleren en hun behoeften nu de scholen weer deels opengaan. De interactie met schoolleiders op haar LinkedIn-account en tijdens de seminars leverde Geijsel als onderzoeker sowieso al veel op: “Ik kon dichtbij de praktijk van schoolleiders in deze bijzondere tijd komen en dat heeft mij nieuwe en concretere inzichten gegeven.”
 

Ondersteuning

Of het platform blijft bestaan, is nog niet zeker. “We kijken hoe lang het nodig is. Zeker in de eerste maand van het afstandsonderwijs moesten schoolleiders veel nieuwe richtlijnen en handvatten bedenken. Nu kunnen scholen vaak weer zelf voort, omdat ook de heropening de scholen weer dichter in de buurt brengt van bestaande routines.”
Het platform heeft volgens Geijsel bewezen dat er bij schoolleiders behoefte is aan ondersteuning op het gebied van onderwijskundig leiderschap. “Ook in de onderwijswetenschap is daar nog maar weinig aandacht voor. De afgelopen periode heeft ons geleerd dat schoolleiders een analytische blik op praktische vragen missen. Dat moeten we nu niet laten liggen.”