Boek: Samen werken aan de school van morgen. Inspiratieboek 2015-2020

Redactie: Sibo Arbeek, Annet Strooper & Brenda Breems

Een inspirerend schoolgebouw is onaf

Recensent: Bert Peene

Welke eisen stel je aan een (nieuw) schoolgebouw? Die vraag staat centraal in het ‘inspiratieboek’ waarin 107 bouwprojecten binnen het primair, speciaal en voortgezet onderwijs die in de periode 2015-2020 zijn gerealiseerd, worden beschreven. Vaak wordt een gebouw beoordeeld op zijn kwantitatieve aspecten: het bouwjaar, de bouwaard, de technische onderhoudsstaat, het aantal bruto en netto functionele meters, de mate van flexibiliteit en de mogelijkheid tot medegebruik. In zekere zin beschrijf je zo een betekenisloze werkomgeving. Een betekenisvolle werkomgeving heeft andere kenmerken: de kracht van verbinding, een innovatief concept, de gebruiker centraal, samenwerking vanuit de inhoud, visie op inrichting, bijzondere teamprestatie, duurzaamheid met overtuiging, energieneutraal en/of circulair, slim en adaptief. Deze kenmerken komen allemaal, hoewel niet steeds alle negen, in de voorgestelde projecten terug. ‘Het Inspiratieboek is in feite een praktische oefening om inspirerende leer- en werkomgevingen te ontdekken in beelden, plattegronden en verhalen,’ aldus de redactie in een korte inleidende verantwoording.  

Behalve de projecten, die inderdaad op een bijzonder aantrekkelijke, inspirerende manier worden gepresenteerd, biedt het boek een overzicht van alle functies en activiteiten binnen die projecten en een overzicht van de omvang en bouwkosten gedurende de periode waarin zij in gebruik zijn genomen; van 2015 tot 2020 dus. De verschillende bijdragen geven de trends weer binnen de drie onderwijssoorten. Daarnaast zijn er boeiende inleidingen van ‘ecosoof’ Henk Oosterling, wetenschapper Harold Bekkering, onderwijskunstenaar Sjef Drummen, transitiestrateeg Atto Harsta, ‘waarde(n)maker’ Marco van Zandwijk en architect Thomas Rau. Als laatste bevat het boek de resultaten van een onderzoek vanuit het Delftse kenniscentrum Center for People and Buildings waarin docenten bevraagd zijn over de kwaliteit van hun leer- en werkomgeving. Daaruit blijkt onder meer dat docenten in het vo minder tevreden zijn over de mogelijkheden om een passende samenwerkings- en ontmoetingsplek te regelen dan die in het po. Overigens schrikken de onderzoekers terug voor al te stevige conclusies. Daarvoor was de deelname aan de enquête te beperkt. 

Het boek is een pleidooi om op een inspirerende en visierijke manier naar de toekomstige bouw- en renovatieopgaven in het onderwijs te kijken. Een begrip dat daarbij opvalt, is ‘onaf’. Alfonso Wolbert, een van de architecten die in het boek aan het woord komt, heeft het over ‘onaffe gebouwen, die zichzelf blijven evalueren’. Hij wil daarmee duidelijk maken dat huidige en toekomstige gebruikers, het gebouw en de omgeving waarin het staat, in steeds veranderende verhoudingen tot elkaar staan. Een goed (school)gebouw is adaptief en beweegt op een vanzelfsprekende manier mee met ontwikkelingen die we nu vaak nog niet kennen. Dat is dan ook de uitdaging waarvoor de opdrachtgever van morgen staat, samen met de partijen waar hij mee samenwerkt: creëer leer- en werkomgevingen die ‘onaf’ zijn en daardoor aantrekkelijk en uitdagend blijven.

 

Bert Peene is opleider en werkt daarnaast als journalist voor Managementboek Magazine en het VO Magazine.​​​​​


Gastrecensie door Carin Gabriels

Dit boek is een uitermate geschikt en prachtig boek voor alle scholen waar nieuwbouw of verbouw op termijn op de planning staat. Het boek neemt je mee in de stappen die eraan vooraf zouden moeten gaan om tot een schoolgebouw te komen waarin de eigen visie op onderwijs tot uitdrukking komt waarbij ook rekening gehouden wordt met de beperkingen die er zijn.

Er worden 9 kenmerken van een betekenisvolle leer- en werkomgeving benoemd. Aan de hand van prachtige foto’s van zowel het interieur als met name het exterieur worden deze kenmerken uitgewerkt. Er komen veel scholen uit het hele land aan bod waarbij ook verschillende gegevens als de bouwkosten, de bouwtekening en het bouwoppervlak aangegeven staan.

Tussendoor geven verschillende inleiders bij de kenmerken, vanuit hun eigen specialiteit, hun visie op onderwijs en schoolgebouwen.
Tot slot komt het onderzoek aan bod dat afgenomen is over de impact van huisvesting onder de verschillende medewerkers in het onderwijs.

Het boek inspireert inderdaad en dat zeker niet alleen bouwkundig. Door de verhalen die verteld worden over de verschillende visies op het onderwijs en hoe dit uiteindelijk vertaald is binnen de scholen, laat het boek vooral ook zien wat allemaal bouwkundig en qua inrichting mogelijk is. 

Het boek verdient een plaats op de koffietafel op school waar het ongetwijfeld een eyecatcher zal zijn. Kleine waarschuwing: je hebt wel direct de neiging jezelf bij verschillende collega-scholen uit te willen nodigen…;)
 

Recensent: Carin Gabriels, Teamleider op het Pontes Pieter Zeeman; Zierikzee
Rapportcijfer: Geïnteresseerd in de combinatie onderwijsbouw en visie? Dan een 10!

 

Blijf op de hoogte