Recensie door Bob Coenraats (afdelingsleider Park Lyceum)

In dit boek geeft de ervaren coach Heidi Peperkamp een reeks van voorbeelden uit de coachpraktijk van managers en de dilemma’s die zij ervaren. De praktijkdilemma’s worden rond verschillende thema’s beschreven vanuit een vaste structuur – waarin coachvragen, eyeopeners en reflectievragen een vast onderdeel zijn. Door de enorme diversiteit aan voorbeelden zullen veel lezers deze al dan niet herkennen uit hun dagelijkse praktijk. De reflectievragen nodigen uit om zelf ook na te denken over hoe je in deze omstandigheden handelt.

Omdat de voorbeelden niet echt over het onderwijs gaan ligt de waarde van dit boek vooral in het nadenken over jouw persoonlijke invulling van leiderschap en je eigen identiteit als leidinggevende. Voor de onderwijspraktijk zelf biedt het boek geen directe aanknopingspunten. Dit werk lijkt mij meer geschikt voor mensen die voor zichzelf willen verkennen of een leidinggevende rol in de brede zin past. Het is minder geschikt voor de al wat meer ervaren leidinggevenden in het werkveld van het onderwijs. Je krijgt wel een mooi beeld van de vragen waarmee leidinggevenden geconfronteerd worden.

Uiteindelijk leer je echt omgaan met dilemma’s in je eigen dagelijkse praktijk. Dat geldt minder voor algemene voorbeelden van anderen. Het boek laat in ieder geval zien dat je eigen dilemma’s aan anderen voorleggen voor iedereen zinvol kan zijn.

Rapportcijfer: 6,5

 

 

Reflecteren op leiderschapseffectiviteit

Door Bert Peene

Zelfs het meest praktische aanbod aan boeken, seminars en trainingen kan niet voorkomen dat je als leidinggevende regelmatig met dilemma’s wordt geconfronteerd. Lastige situaties waarin iedere keus die je maakt, zowel goed als fout kan zijn. Voor je gevoel doe je het in zo’n situatie nooit goed en dat kan verlammend werken. Twijfel blijft knagen of, erger nog, je doet maar helemaal niets. Intercollegiale visitatie kan dan helpen, in het echt of indirect door het lezen van ‘De manager als koorddanser’, waarin je kennismaakt met de dilemma’s van andere leidinggevenden. 

Peperkamp heeft in haar boek 25 real life casussen verzameld: verhalen van leidinggevenden, de dilemma’s waarmee zij worstelden en de manier waarop zij uiteindelijk hebben gehandeld. Ze heeft de verhalen onderverdeeld in vijf hoofdthema’s: visie & verandering, samenwerking, leidinggeven, communicatie en persoonlijke dilemma’s. Elke casus is geanonimiseerd en begint met een korte introductie van de persoon die geïnterviewd wordt. Na het interview zelf volgen eyeopeners, reflectievragen en wat literatuurtips. Zo maakt de lezer onder andere kennis met vragen als:

  • Hoe kun je je vanuit vakmanschap ontwikkelen als leider?
  • Hoe kun je een schijnbaar onoverbrugbare kloof in het directieteam toch overbruggen?
  • Hoe bewaak ik een juiste balans tussen mijn authenticiteit als leidinggevende en rekening houden met anderen?
  • Blijf ik als startende leidinggevende one of the guys of ga ik erboven staan?

De meeste leidinggevenden die worden geïnterviewd, werken niet in het onderwijs. De enige uitzondering is een leerkracht die ook ondernemer en fractievoorzitter is van een politieke partij. Hij blijkt een ambitieuze man, die altijd probeert mensen te bewegen het maximale uit zichzelf te halen. Dat geldt zowel voor zijn leerlingen, zijn medewerkers als voor de andere fractieleden. ‘Wat ik lastig vind en ook wel als een dilemma ervaar, is als mensen hun werk gewoon als een taak zien,’ vertelt hij. ‘Dat gemakkelijke, dat leerlingen vinden dat een zes genoeg is. Je doet je werk met passie voor een ander, voor de maatschappij, voor de inwoners – althans, dat is zoals ik het zie. Het gebeurt dat mensen er anders in staan dan ik. Dan krijg ik ze lastig mee en loop ik aan tegen een gebrek aan betrokkenheid of bevlogenheid. Van die mensen neem ik dan liever afscheid’. Het dilemma dat hieruit voortvloeit, is helder: kies ik voor ‘zacht’ of voor ‘hard’? Met name met dat laatste heeft hij grote moeite. ‘Ik wil mezelf op een gezonde manier in de spiegel aan kunnen blijven kijken. De balans houden tussen ingrijpen en begrip hebben voor de ander, maar ook ruimte bieden aan mijn eigen geluk en gemoedstoestand. Het maakt niet uit in welke rol ik zit, dat neem ik mee in alle relaties’.

Peperkamp geeft hierna de volgende eyeopeners mee: dit dilemma heeft betrekking op het omgaan met grenzen. Daarbij kun je drie belangrijke stappen zetten:

  • Het begint bij bewustwording en herkennen van wat voor jou toelaatbaar is en wat niet.
  • Geef bij de ander aan wat je grenzen zijn.
  • Bewaak je grenzen.

Natuurlijk gaan de reflectievragen die dan volgen, over jou als lezer en hoe jij met jouw grenzen omgaat. De literatuurtip is ‘Grenzen stellen, grenzen houden’ van Annemiek Nieborg-Van den Ban en Ans Ettema-Essler.

Om als leidinggevende succesvol te zijn, moet je leren omgaan met allerlei paradoxen en ze op een adequate manier kunnen hanteren. Daartoe biedt Peperkamp aan het eind van haar boek het ‘dilemmamodel’ aan, een instrument waarmee de leidinggevende lezer kan zien waar hij of zij zelf in het spectrum van de vijf thema’s staat. Anders gezegd: hoe groot is jouw dilemmaflexibiliteit?

Bert Peene is freelance docent en werkt als journalist voor Managementboek Magazine en het VO Magazine

Blijf op de hoogte