Formeel leren vindt doelgericht en georganiseerd plaats. Het is gericht op het behalen van een landelijk erkende kwalificatie, certificaat of diploma. Het gaat om wettelijk gereglementeerde opleidingen met afgesproken inhouden en kwaliteitseisen. Voor docenten is de lerarenopleiding een vorm van formeel leren. Voor schoolleiders zijn er opleidingen tot basis- en vakbekwame schoolleider en voor bestuurders zijn er diverse erkende masteropleidingen te volgen.
Non-formeel leren is ook doelgericht en georganiseerd inclusief de bijbehorende leerdoelen, maar zonder landelijke erkenning. Voorbeelden zijn congressen, leernetwerken, lezingen, studiereizen, intervisie en coaching. Ook de leertrajecten van de VO-academie vallen hieronder.
Informeel leren is doorgaans niet doelgericht en niet georganiseerd. Het vindt voortdurend en overal plaats en verreweg het meeste leren van professionals is informeel leren. Schoolleiders en bestuurders leren informeel wanneer ze werken aan verbeteringen op hun school, reflecteren op hun ervaringen samen met collega’s en kennis uitwisselen in netwerken. Uit onderzoek blijkt dat schoolleiders en bestuurders een voorkeur hebben voor informeel leren. Het is, net als bij andere professionals, een belangrijke basis voor de professionele en persoonlijke ontwikkeling. Kennis delen, open staan voor nieuwe ideeën, feedback, intrinsieke motivatie en eigen pro-activiteit dragen bij aan informeel leren. Verder is een veilige en lerende schoolcultuur van belang waarin het leren van en met elkaar centraal staat.
De drie genoemde begrippen zijn geen afgebakende gebieden, maar verhouden zich tot elkaar. Elke vorm van leren zorgt voor verhoging van kennis, vaardigheden en houding. Veel leervormen combineren (non-)formele en informele aspecten. De leertrajecten van de VO-academie (non-formeel) bevatten vrijwel altijd ook elementen waarbij gereflecteerd wordt op het eigen handelen en netwerkleren (non-formeel). Uit onderzoek blijkt dat non-formele trajecten effectiever worden naarmate ze meer informele elementen bevatten.
In plaats van als elkaar uitsluitende categorieën, is het handiger om informeel en (non-) formeel leren te zien als de hoekpunten van een spectrum (zie onderstaand figuur). De plaats van een leervorm op het spectrum geeft aan hoe binnen die leervorm de informele en (non-)formele elementen zich tot elkaar verhouden.
Ga naar leervormen voor een overzicht van de verschillende soorten leervormen van de VO-academie.
Bekijk het aanbod van de VO-academie en zie direct welke vormen van professionalisering bij jou en jouw ontwikkeling passen.