Het kwartje viel bij mij tijdens het coachingsgesprek met Ellen. Ze was een startende leidinggevende die nieuw op een school was gestart en ze pakte, zo te horen, met veel elan en plezier haar nieuwe taak op. Ze had fijn contact met haar teamleden en haar direct leidinggevende. Alleen liep ze tegen een muur op bij haar directe collega Froukje, een zeer ervaren teamleider. In onze gesprekken keek ik met haar terug op de voorafgaande weken en de worsteling met Froukje was al vaker naar voren gekomen. Froukje maakte haar onzeker.“Het lijkt wel of ik in haar ogen niets goed kan doen”, sprak Ellen uit. 

Ik besefte, dat ze in de 'Drama-driehoek' terecht waren gekomen. Allereerst met Froukje als de veeleisende 'Aanklager' en Ellen als het 'Slachtoffer' die niet meer weet wat ze moet doen.  Soms pakte ze de rol van 'Redder' die, koste wat kost, de ander probeert tevreden te stellen. 

Het was voor Ellen heel behulpzaam om samen met mij te kijken naar het model van de 'pedagogische dansvloer'; ze herkende snel de weerstanden en worstelingen met Froukje en zag hoe ze in het ‘rood’ bleven steken.
 


 

De pedagogische dansvloer bestaat uit vier velden die onderliggende patronen zichtbaar maken in communicatie. De bruikbaarheid zit voor mij in de eenvoud van het model, want feitelijk heb je met slechts twee variabelen te maken: eisen stellen en ondersteuning bieden.  

Het leidt in extreme zin tot 4 mogelijkheden: 

  • Veel eisen, geen ondersteuning: Aanklagers, je komt tegenover elkaar; 

  • Veel ondersteuning, geen eisen: Redders, je neemt alles weg voor de ander; 

  • Geen eisen geen ondersteuning: Slachtoffers, er gebeurt niets meer. 

De uitweg zit bij de vierde in een combinatie van hoge verwachtingen hebben en passende ondersteuning bieden daarbij: “Ik vraag je iets te doen, maar ik zal je erbij helpen". Je werkt met elkaar.  

Kenmerkend is, dat de actoren binnen de rode driehoek van rol kunnen wisselen en Ellen herinnerde zich nu ook momenten waarop Froukje in een 'Slachtofferrol' zat. Je houdt elkaar gevangen in die rollen: de ene reactie lokt de andere uit. 

Het model hielp Ellen om te duiden waar het misging in haar contact met Froukje en ze kon zo haar eigen manier zoeken om zelf uit de Dramadriehoek te blijven. Ze kon ook bedenken hoe ze eventueel Froukje kon verleiden naar een gezonde normale verhouding, het ‘groene veld’ in het model. 

Sindsdien heb ik het model bij coachingsgesprekken veel vaker gebruikt. Het hielp de coachees om boven hun eigen casus te hangen en beschouwend naar een conflictsituatie te kijken. Vrij naar een citaat van Johan Cruijff kan je zeggen: “Je gaat het pas zien als je het doorhebt” 

De vloer is als kaart te bestellen, maar ook letterlijk als een vloerkleed, waar je de posities ook fysiek kunt innemen.

Reinald Gerbenzon


De namen in dit artikel zijn fictief. Tijdens de landelijke studiedag voor VO-managementcoach zal Anneke Postma een workshop verzorgen waarbij ze uitvoerig ingaat op de pedagogische dansvloer en tools geeft om er zelf mee aan het werk te gaan.