“...de belangrijkste factor in effectieve therapie is de relatie tussen therapeut en cliënt. Het gaat om een eerlijke en helpende relatie met de cliënt…." 

Graag wil ik jullie kennis laten maken met het werk van de Amerikaanse Psychiater Irvin” D. Yalom (1931) en bij de betekenis van zijn benaderingswijze, niet alleen voor therapeuten, maar ook voor bijvoorbeeld VO-managementcoaches. Yalom schrijft als psychiater en als schrijver van romans (Teaching Novels) over therapie en de therapeutische relatie met zijn cliënten. Hij schreef onder andere de standaardwerken The Theory and Practice of Group Psychotherapy en Existential Psychotherapy. Yalom is voor mij een belangrijke inspiratiebron bij het vormgeven en verdiepen van mijn werk als VO-managementcoach. Hij bevestigt en onderbouwt wat ik vooral intuïtief en tijdens mijn werk als coach ervaar; uiteindelijk gaat het om de relatie tussen therapeut en cliënt, tussen coach en coachee. 

Relatie tussen coach en coachee 

Tijdens en na een coachingstraject vraag ik mijn coachees altijd om feedback op mijn manier van werken. Wat daarbij opvalt, is dat zij vooral focussen op de relatie die de coachee en ik hadden; op de wijze waarop ik aanwezig was en hoe dat bijdraagt aan hun coaching. Pas in tweede instantie wordt stilgestaan bij de door mij gevolgde methodieken zoals de narratieve methode, het wisselen van perspectieven, een meer provocatieve benadering of een strak oplossingsgerichte werkwijze.

Al is er een duidelijk verschil tussen therapie en coaching, toch ben ik van mening dat je in de meeste gevallen waar Yalom spreekt over de therapeut en cliënt, je ook over de coach en de coachee kunt spreken. De kern van zijn gedachtengoed verwoordde hij tijdens een interview met de Volkskrant op 25 april 2015: "Ik heb geen idee hoe het komt dat een behandeling wel of niet werkt, maar wat ik zeker weet is dat een authentieke relatie, een ontmoeting waarin ik als therapeut volledig aanwezig en beschikbaar ben aan ieder mogelijk succes ten grondslag ligt. En als ik het even niet meer weet, grijp ik ook altijd terug naar die relatie. Waar staan we in het hier en nu? Vrijwel altijd kun je vanaf dat punt weer verder...”.

De kracht van Yalom 

De grote kracht van Yalom is dus zijn pleidooi voor een goede relatie, het werken vanuit het hier en nu en het aan de orde stellen van de relatie als het centrale thema. Hij weet dat heel helder te verwoorden. Daarbij maakt hij gebruik van zijn brede ervaringen en ondersteunt hij zijn betoog met heel veel toegankelijke voorbeelden. Een wereld van herkenning!

Dat geldt zowel voor de vele boeken die hij over zijn werk als psychiater heeft geschreven, als voor zijn zeer lezenswaardige romans: Nietzsches Tranen (1992), de Therapeut (1997), de Schopenhauer Kuur (2005) en het Raadsel Spinoza (2012). In deze boeiende romans verbindt Yalom zijn fascinatie voor de genoemde filosofen met zijn ervaring met, kennis van, en inzicht in de psychotherapie. Daarin verweeft hij een relevant thema zoals bijvoorbeeld de fascinatie voor de nazi’s voor Spinoza. In De Therapeut verlegt Yalom zijn aandacht naar de andere kant van de therapeutische relatie: die van de therapeut zelf. Een aantal therapeuten gaat met elkaar en een aantal hoogste eigenzinnige cliënten relaties aan die in deze roman tot een onverwacht, bijna thrillerachtige ontknoping komen. Prachtige boeken voor onder de kerstboom!

Boekentips 

Naast de teaching novels heeft Yalom een groot aantal boeken geschreven over zijn werk als psychiater. Het zou in het bestek van deze verhandeling te ver gaan om ze allemaal te noemen. De eerste de beste zoekmachine zal het hele oeuvre van hem laten zien. Hier licht ik er drie boeken uit die voor mij extra inspirerend zijn.

  • In In Therapie, beschouwingen van psychiater en cliënt schrijft Yalom over zijn afspraak met zijn cliënt, als onderdeel van de therapie, na elke sessie een verslag te schrijven, met de bedoeling dat aan elkaar te laten lezen. Het is fascinerend en verhelderend de verschillende perspectieven te lezen. Dit bracht mij er toe om mijn coachees altijd te vragen om kort (schriftelijk) te reflecteren op het gevoerde coachingsgesprek. Heel verhelderend om te zien waar ik als coach soms andere accenten legde dan mijn coachee: stof voor een volgend gesprek.
  • In Eendags Vlinders en andere verhalen uit de psychotherapie besteedt Yalom aandacht aan wezenlijke levenskwesties die iedereen raken, zoals ouder worden, de angst voor de dood, het maken van keuzes, fundamentele eenzaamheid en het zoeken naar een betekenisvol leven en de drang naar autonomie. Thema’s die iedereen die geïnteresseerd is in existentiële vragen en persoonlijke groei zullen raken en die ook tijdens coaching aan de orde kunnen komen of zijn. Veel van de coachingsvragen die zich aandienen gaan over keuzes maken, autonomie en zingeving al zijn dat vaak de vragen (thema’s) achter de oorspronkelijke vragen. Het zijn natuurlijk ook thema’s die mij als coach beroeren.
  • In Therapie als geschenk geeft Yalom zo’n honderd adviezen voor succesvolle therapeutische behandelingen. Ook daarbij stelt hij de aard van de relatie tussen therapeut en cliënt centraal. Als coach kun je daar echt je voordeel meedoen: een mere a boire.

Wil je meer weten over de psychiater Yalom, dan kun je zijn memoires lezen (2017): “Dicht bij het einde, terug naar het begin”.  Mooi geschreven en informatief, al vind ik dat hij zichzelf aan het einde van het boek wel wat veel schouderklopjes geeft.

Zoals ik al schreef, voor mij is Yalom een inspiratiebron die bijdraagt aan de invulling en verdieping van mijn werk als coach. Ik wens jullie veel plezier en inspiratie met een (eerste) kennismaking met Yalom.