Waarom zou u de overstap naar besturen willen maken?

Rectoren Kees Hoogvorst en Christine Hylkema geven antwoord

In het voortgezet onderwijs is veel leidinggevend talent aanwezig, van docenten tot en met bestuurders. Talent hebben is een ding: talent ontwikkelen en bijslijpen is iets anders. Het betekent een continue professionalisering. Dat geldt extra voor de overgangsmomenten in een carrière. Van docent naar teamleider, van teamleider naar schoolleider, van schoolleider naar bestuurder. Iedere fase kent andere opgaven en dilemma’s; en dus ook andere leervragen. Daarom is het belangrijk dat iemand zich goed kan oriënteren op de volgende stap. Niet alleen op de functie zelf, maar ook op de eigen vaardigheden en kennis.

Naast ‘Orientatie op schoolleiderschap’ (voor docenten met leiderschapsambities) heeft de VO-academie nu ook het traject ‘Orientatie op besturen’, voor schoolleiders die nadenken over hun volgende stap. Onlangs was de eerste bijeenkomst. We vroegen twee deelnemers naar hun ervaringen en motivatie: Kees Hoogvorst (rector Interconfessionele Scholengemeenschap Arcus) en Christine Hylkema (rector Jac. P. Thijsse College).
 

Wat was de weg naar uw huidige functie?

Hoogvorst: “Mijn loopbaan is voor het onderwijs onorthodox. Ik ben begonnen als bakker; toen bleek dat ik allergisch was, ben ik overgestapt naar de jeugdhulpverlening. Daarnaast ben ik pedagogiek gaan studeren. Na een aantal jaren als docent in hbo te hebben gewerkt, ben ik doorgegroeid naar opleidingsmanager. Tegen mijn studenten zei ik altijd dat je zoveel mogelijk banen moet proberen om erachter te komen wat je leuk vindt en waar je goed in bent. Dan vind ik het hypocriet als ik dat zelf niet doe. Nu ben ik rector in Lelystad, we zijn bezig met nieuwbouw waarin drie scholen moeten komen. Het is fantastisch om dat te mogen doen.”

Hylkema: “Ik ben begonnen als lerares levensbeschouwing op een school in Amsterdam. Dat heb ik vijftien jaar gedaan. Na een studie onderwijskunde ben ik aan de slag gegaan als interim-manager, vooral in het mbo. Omdat ik het voortgezet onderwijs een erg interessante sector vind, ben ik weer teruggekeerd, deze keer als leidinggevende.”
 

Wat trekt u in het onderwijs?

Hylkema: “Deze onderwijssector leidt als enige op tot een nationaal examen. Dat schept randvoorwaarden, dat vind ik fascinerend. Ook de doelgroep is erg interessant. De middelbare school is een vormende fase in hun leven; het geeft veel voldoening om te helpen die periode vorm te geven. Het mooie aan leiding geven is dat je invloed hebt op de kwaliteit van het onderwijs. Vanuit de kennis en ervaring die ik heb, kan ik de school en de mensen meenemen in een proces van verbetering. En ook vanuit het overzicht: hoe hoger je functie, hoe meer overzicht. Als leidinggevende ben ik duidelijk. Als we samen een koers hebben uitgestippeld, blijf ik koersvast. En rolvast. Mensen waarderen dat in mij.”

Hoogvorst: “Het mooie aan les geven is dat je een klein stukje mee mag lopen met de ontwikkeling van jongeren. Studenten zetten op de hogeschool de volgende stap in hun ontwikkeling, daar ben je bij. Geweldig! Voor leidinggeven geldt hetzelfde. Je wilt leerlingen het beste onderwijs bieden. Ik ben een faciliterende leidinggevende: de school is niet mijn speeltje, we doen het samen. Maar je bent er ook voor om keuzes te maken en focus aan te brengen.”  
 

Waarom neemt u deel aan het traject? Wat zijn uw verwachtingen?

Hoogvorst: “Ik ben ambiteus, op mijn 28e ben ik me gaan omscholen, ik heb altijd geleerd en gestudeerd. Daarom ben nieuwsgierig naar wat de rol van bestuurder inhoudt. Vooral omdat ik werk vanuit de relatie, ik sta dicht bij docenten en teamleider. En bij leerlingen en hun ouders. Mijn vraag is: is dat bij bestuurders ook zo. Mijn beeld nu is dat een bestuurder verder van het primaire proces af staat. Hij houdt zich bezig met randverantwoordelijke zaken, met de regio. Ga ik dat leuk vinden?” 

Hylkema: “Mijn school heeft 2.000 leerlingen op een locatie. Als rector beweeg je je dan al een beetje naar bestuurder. Binnen onze stichting heb ik ook de bestuursportefeuille HR. Mijn overzicht wordt groter en breder. En daardoor kan ik de organisatie beter helpen met verbeteren. Ik ben me aan het oriënteren op de volgende stap. Het traject komt dan ook op het goede moment.” 
 

Waarom zou u de overstap naar besturen willen maken? 

Hylkema: “Het overzicht speelt zeker een belangrijke rol. Ik merk dat ik het interessant vind om mijn speelveld uit te breiden. Schoolleiders zijn vooral bezig met de school zelf, de stakeholders zijn intern of in de ring daarbuiten. Als bestuurder ben je ook met stakeholders buiten de school bezig. Daar krijg ik energie van, het geeft een nieuwe impuls aan mijn werkplezier.”

Hoogvorst: “Zoals gezegd, ik sta als rector dichtbij alle betrokkenen. Dat vind ik prettig. Wellicht zal dat bij besturen minder zijn. Maar wel worden je mogelijkheden vergroot om daadwerkelijk iets van de leerlingen te betekenen. Als rector lukt het me niet altijd om iets voor elkaar te krijgen. Neem bijvoorbeeld passend onderwijs. Een bestuurder zit bij de gesprekken over de invulling ervan, bijvoorbeeld met gemeenten en provincie. Dan kun je nog sturen.”
 

Wat is een belangrijke uitdaging voor een bestuurder?

Hoogvorst: “Bestuurders werken vanuit een opdracht. Als die is afgerond, moet je je afvragen of jij nog de juiste persoon op die plek bent. Voor een rector geldt dat deels. Als bestuurder moet je de moed hebben om jezelf ter discussie te zetten.”

Hylkema: “Je moet geen bestuurder worden om meer macht te hebben, dat is niet de pointe van besturen. Hoe hoger je komt, hoe meer overzicht. Maar ook: eenzamer, minder mensen om je heen die je tegenspreken. Je moet meer kunnen afgaan op je eigen kompas. Dan is het belangrijk dat je voor je eigen feedback zorgt. Organiseer mensen om je heen die het niet met je eens zijn, die tegengas kunnen geven.”
 

Hoe was de start van het traject?

Hoogvorst: “Wat ik erg mooi vind, is de samenstelling van de groep waarmee we zijn begonnen, zoals een rector van een brede scholengemeenschap, een directeur van een samenwerkingsverband, een directeur praktijkonderwijs. Die diversiteit maakt ook dat je interessante, brede gesprekken hebt. We praten allemaal vanuit het voortgezet onderwijs, maar wel met een ander perspectief.”

Hylkema: “De eerste dag heb ik als zeer positief ervaren. Dat komt onder andere door Judith Steenvoorden die dit traject begeleidt. Zij is een zeer ervaren bestuurder. Ze vertelt over haar eigen ervaringen en extrapoleert dat naar wat je moet leren. Ook de groep is prettig, er zitten voornamelijk gelijkgestemden in. Vanuit dezelfde positie zijn we ons aan het oriënteren. Door de gesprekken kan ik mijn visie staven en mijn leernetwerk uitbreiden.”